Na historię aspektu wydawniczego związanego najpierw z Administracją Apostolską dla Śląska Polskiego (od 1922 roku), a potem Diecezją Katowicką (od 1925 roku), składa się kilka etapów, które ostatecznie doprowadziły do powstania Księgarni św. Jacka.
Jedną z pierwszych inicjatyw wydawniczych Administracji Apostolskiej było m.in. powstanie tygodnika „Gość Niedzielny”, który miał stanowić skuteczny sposób nawiązania kontaktu z różnymi kręgami diecezjan. Czasopismo, drukowane najpierw w Mikołowie, a potem w drukarni w Katowicach-Załężu (którą później zakupiono), było punktem wyjścia do rozszerzenia działalności wydawniczej. Jej inicjatorem był ks. Teofil Bromboszcz, dostrzegający w słowie drukowanym środek, który miał stanowić odpowiedź na duchowe potrzeby śląskich katolików i który, poprzez rozszerzenie dostępu do pism religijnych, przyczyniłby się do wzrostu ducha katolickiego na Śląsku.
U początków roku 1925 roku utworzono spółkę z ograniczoną odpowiedzialnością pod nazwą Księgarnia Katolicka spółka z o.o w Katowicach. Akt notarialny został spisany w lutym 1925 roku w obecności notariusza Konstantego Wolnego. Początkowy kapitał spółki był skromny i wynosił zaledwie 20 tys. złotych.
Dnia 25 maja 1925 roku dokonano zmiany nazwy spółki na Księgarnia i Drukarnia Katolicka. Spółka, założywszy „Księgarnię Katolicką”, w 1926 roku przeniosła swoją siedzibę z Załęża do Centrum ‒ na ul. Warszawską.
Kilka lat po utworzeniu Diecezji Katowickiej jej trzeci pasterz ‒ bp Stanisław Adamski (mający długoletnie doświadczenie w pracy wydawniczej – wcześniej był m.in. kierownikiem Księgarni św. Wojciecha w Poznaniu), nadał Księgarni większy wydawniczy rozmach, dzięki czemu do wybuchu drugiej wojny światowej wykazywała ona rozwój. Biskup Adamski stawiał sobie za cel wykorzystanie nie tylko istniejących form duszpasterskich, ale także wymiaru wydawniczego do podnoszenia poziomu religijnego diecezjan. W tym okresie inspirację i ton działalności nadawały też wybitne postaci, szczególnie spośród duchownych, m.in.: wspomniany już ks. Bromboszcz, a także ks. Paweł Brandys, ks. Emil Szramek, dr Emil Cyran, ks. Eugeniusz Brzuska czy dr Jan Hlond. Tym osobom związanym z Księgarnią towarzyszył cel nie tylko kształtowania pobożności wiernych, ale również ich uspołecznienia, poszerzania horyzontów i ogólnego podniesienia poziomu intelektualnego.
Do najważniejszych (spośród ponad dwustu) pozycji wydanych w okresie międzywojennym można zaliczyć wydawnictwa muzyczne; modlitewnik diecezjalny (Skarbiec pieśni i modlitw); katechizmy; książki o tematyce rodzinnej i dziecięcej; pozycje dotyczące dziejów Śląska, związane z tematyką społeczną i duszpasterską; literaturę hagiograficzną; beletrystykę i czasopisma diecezjalne.
Podczas okupacji zasoby książkowe i wydawnicze Księgarni uległy zaraz na początku poważnym zniszczeniom. Pod koniec 1939 roku gestapo skonfiskowało kilka samochodów ciężarowych książek zabranych z magazynów Księgarni. Niektóre pozycje udało się wywieźć do katowickiej zbiornicy makulatury Franciszka Spałka, gdzie przechowane przetrwały wojnę. Dużą rolę w ocaleniu wielu zasobów miał księgowy Księgarni – Franciszek Piotrowski, który w magazynach drukarni ukrył wiele wydrukowanych niedługo przed wojną arkuszy Skarbca modlitw i pieśni. Ocalił też manuskrypt Mszału na niedzielę i święta ks. R. Tomanka. Te zasoby pozwoliły na podjęcie działalności od razu po wojnie i umożliwiły dalszy rozwój Księgarni i Drukarni Katolickiej.
Niedługo po ustąpieniu Niemców, jeszcze w styczniu 1945 roku, ks. Alojzy Siemienik i wspomniany już Franciszek Piotrowski, wznowili działalność Księgarni. Miesiąc później ukazał się pierwszy powojenny numer „Gościa Niedzielnego”.
W początkach 1946 roku (z inicjatywy biskupów Stanisława Adamskiego i Juliusza Bieńka) zaczęto reorganizację przedsiębiorstwa i utworzono spółkę „Księgarnia św. Jacka”. Przejęła ona Wydawnictwo po Księgarni i Drukarni Katolickiej i rozpoczęła organizowanie sieci księgarń. Był to czas dynamiki rozwojowej, który przyniósł kontynuację przedwojennych inicjatyw wydawniczych, ale też tworzenie nowych.
Jeszcze w 1947 roku ukazał się Mszał na niedzielę i święta ks. Rudolfa Tomanka (skazany na śmierć głodową w obozie koncentracyjnym Dachau w roku 1941), a rok później Mszalik niedzielny. Dzieciom zaproponowano Mszę św. w obrazkach. Z myślą o wiernych przygotowano własne wydanie Ewangelii i Dziejów Apostolskich (1947), a dla rodzin przygotowano m.in. serię broszurek Miłość, Małżeństwo, Rodzina.
W latach 50. nastąpił zastój spowodowany wprowadzeniem gospodarki planowej, w ramach której ograniczano działalność wydawnictw katolickich poprzez ingerencje w ‒ obowiązkowo przedkładane władzom państwowym do zatwierdzenia ‒ plany wydawnicze, cenzurę oraz reglamentację papieru i wysokie podatki dla gospodarki tzw. nieuspołecznionej. Działalność wydawnictwa została zredukowana do publikacji niemal wyłącznie modlitewników i katechizmów (kilka pozycji rocznie).
Powolne złagodzenie tych ograniczeń nastąpiło w latach 70. Jednak dopiero zmiany roku 1989 pozwoliły uwolnić się od cenzury, reglamentacji i stosowania się do odgórnych planów wydawniczych. W tym okresie Wydawnictwo poszerzyło swój profil wydawniczy, nawiązując do dawnych tradycji.
Ważną część działalności stanowi dla Księgarni publikacja wydawnictw liturgicznych (od 1972 roku ukazują się kolejne części rytuału odnowionego po II Soborze Watykańskim), muzycznych, rozważań, katechizmów oraz wydawnictw dla duszpasterzy. Rozbudowaniu uległ również modlitewnik diecezjalny – Skarbiec pieśni i modlitw. Pojawił się także dział zw. z literaturą naukową (zwłaszcza w postaci „Śląskich Studiów Historyczno-Teologicznych”), w tym także słownikową (Słownik teologiczny, Słownik biblijny, Słownik biograficzny katolickiego duchowieństwa śląskiego XIX i XX wieku). W ostatnich latach powstały także inne serie z działu naukowego, m.in.: „Źródła do dziejów Kościoła Katolickiego na Górnym Śląsku”, „Studia i Materiały Wydziału Teologicznego Uniwersytetu Śląskiego w Katowicach” oraz „Studia Antiquitatis Christianae”.
Od lat 90. Księgarnia, oprócz kontynuowania działalności wydawniczej, prowadzi jeszcze sieć księgarń, hurtownię książek i dewocjonaliów oraz Centrum Zaopatrzenia Duchowieństwa.
Oprac. na podst. tekstów: M. Latusek, G. Łąckiej, I. Mierzwy, ks. J. Myszora.
