Mając na uwadze profil działalności naszej księgarni, zdecydowaliśmy o wyborze na jej patrona świętego Jacka. Wyniesiony na ołtarze duchowny, którego stryjem był kanclerz książęcy, biskup Iwo Odrowąż, ma ogromne zasługi m.in. w krzewieniu modlitwy różańcowej. Został też założycielem pierwszego w Polsce klasztoru dominikańskiego, przywdziewając skromny habit. Serdecznie zachęcamy do zapoznania się z innymi faktami z życia krakowskiego kanonika!
Za najbardziej prawdopodobną datę urodzenia św. Jacka przyjmuje się rok 1183. Nieco ponad dekadę później władzę w Krakowie obejmował Leszek Biały, który – według różnych źródeł – był w podobnym wieku, co patron naszej księgarni. Jego kanclerzem został Iwo Odrowąż, który w obecnej stolicy województwa małopolskiego pełnił funkcję biskupa. Więzy rodzinne łączyły go natomiast właśnie ze świętym Jackiem. Będąc stryjem młodego duchownego, pomagał mu już od najmłodszych lat, zapewniając m.in. możliwość podjęcia nauki w szkole katedralnej na Wawelu, a w późniejszym okresie – na uniwersytetach w Pradze, Paryżu oraz Bolonii.
To właśnie z ostatniego z wymienionych miast patron naszej księgarni, święty Jacek Odrowąż, powrócił, przywdziewając habit dominikański. Pierwszy klasztor Zakonu Kaznodziejskiego założył w Polsce w roku 1222. Fundował też kolejne, świadcząc posługę m.in. na ziemiach kijowskich, a także terenach Prus, Rusi i Czech, których następnie został apostołem. Jego niestrudzone wędrówki po całej Europie skutkowały powstawaniem kolejnych placówek i zwiększaniem liczby wiernych odnajdujących w sobie Boga. Święty Jacek podczas dalekich podróży ewangelizacyjnych, przy których pomagał mu wuj Iwo, zasłynął z gorliwego odmawiania modlitw różańcowych.
W ubogim habicie dominikańskim pokonywał on wiele kilometrów, by szerzyć kult Matki Bożej. Proces kanonizacyjny Jacka Odrowąża rozpoczął się w wieku XIII, by ostatecznie zakończyć się uznaniem go świętym w 1594 roku. Uroczystość prowadził papież Klemens VIII.
Silnie związany z Krakowem patron naszej księgarni jest do dziś uznawany za jednego z kluczowych misjonarzy działających na terenie Europy. W habicie dominikańskim święty Jacek, którego stryjem był Iwo Odrowąż, zasłynął przede wszystkim z niestrudzonego pełnienia posługi i ewangelizowania ziem polskich, ale też czeskich czy pruskich. Fundator wielu klasztorów utożsamiany jest ponadto z kultem eucharystycznym. Działalność apostolską pełnił przez niemal połowę swojego życia, wykonując ogromną pracę misyjną i wykazując determinację w nawiązywaniu relacji z wiernymi, dla których stanowi inspirację i wzór.
To właśnie poprzez udział św. Jacka Odrowąża dokonało się wiele cudów – zostały one spisane przez lektora Stanisława. Duchowny, który większość życia spędził w dominikańskim habicie, zasłynął ponadto z odrzucenia dóbr doczesnych, wybierając ubóstwo, do którego zresztą namawiał swoich braci.
Historia księgarni noszącej imię św. Jacka sięga czasów powojennych. To bowiem w roku 1946 ówczesną nazwę z uwzględnieniem naszego patrona zapisano jako spółkę odpowiedzialną za tworzenie nowych miejsc dystrybucji rozmaitych publikacji katolickich czy artykułów liturgicznych. Siostrzeniec Iwa Odrowąża jako wybitny kaznodzieja sporą część pracy misyjnej wypełnił na ziemiach południowej Polski. To właśnie m.in. z tego względu święty Jacek został w późniejszym czasie opiekunem archidiecezji działających we wspomnianym regionie kraju – katowickiej, opolskiej, a także całego Śląska.
Jest to jednocześnie obszar, na którym znajdują się nasze księgarnie. Stało się to tym samym jednym z powodów, dla których to właśnie krakowskiego kanonika w dominikańskim habicie uznano za patrona spółki założonej w okresie powojennym. Więcej informacji na temat można znaleźć w licznych publikacjach na temat św. Jacka oraz Iwa Odrowąża będących częścią obszernych zbiorów, jakimi dysponujemy. Zachęcamy do zapoznania się z nimi!
Duchowny; pierwszy Polak w Zakonie Braci Kaznodziejów; założyciel wielu dominikańskich klasztorów; głosiciel Ewangelii i sługa Bożego ludu; apostoł Słowian; Światło Północy; Światło ze Śląska; jedyny Polak, uwieczniony wśród rzeźb świętych Kościoła, stojących na kolumnadzie wokół Placu św. Piotra w Rzymie…
Powyższymi tytułami i biografią św. Jacka można by obdzielić wielu. Tymczasem to właśnie Jacek Odrowąż złączył w sobie nie tylko wielość różnych określeń, jakie nadała mu tradycja i jakie zostały na jego temat uwiecznione w legendach, ale przede wszystkim tymi, które nadali mu ludzie, jakich spotykał, jakim głosił Dobrą Nowinę. To właśnie on, gorliwy Boży pielgrzym, przemierzający na własnych nogach Stary Kontynent, ale przede wszystkim Polskę, on ‒ głosiciel Słowa, sługa Maryi, jest patronem naszej Księgarni.
Na ogół przyjmuje się, że Jacek urodził się w Kamieniu pod Opolem około 1183 roku. Na chrzcie otrzymał imię Jan (wymawiane wówczas jako Janko, Jaśko). Więzy rodzinne łączyły go m.in. z Czesławem i Bronisławą – późniejszymi błogosławionymi. Ich stryjem był Iwo Odrowąż, kanclerz księcia Leszka Białego, biskup krakowski. Dzięki wsparciu stryja Jacek i Czesław trafili do szkoły katedralnej na Wawelu. Iwo ustanowił też Jacka kanonikiem krakowskim i wysłał na studia (studium generale) do Paryża i Bolonii. Prawdopodobnie przed rokiem 1220, będąc w Rzymie, przystąpił do nowo powstałego Zakonu Kaznodziejskiego, m.in. wraz z Czesławem.
Po pewnym przygotowaniu zimą ok. roku 1219/20 wyruszyli na tereny słowiańskie, rozpoczynając posługę kaznodziejską, i po drodze fundując nowe dominikańskie klasztory. Wedle podań mieli się z czasem rozdzielić – Czesław wyruszył z towarzyszami do Czech, a grupa Jacka pozostała na Morawach, gdzie zakonnik przebywał przez około dwa lata. Pod koniec roku 1222 wyruszył do Krakowa w celu szukania fundatorów nowych klasztorów. W tym czasie, dzięki staraniu biskupa Iwo, dominikanie otrzymali klasztor Świętej Trójcy, który stał się kolebką zakonu kaznodziejskiego w Polsce. Jego przełożonym został właśnie Jacek. Niedługo potem, w miarę fundowania nowych wspólnot, utworzono oddzielną Prowincję Polską. W roku 1228 Jacek założył klasztor w Kijowie, gdy jednak książę kijowski nakazał im opuszczenie miasta, kaznodzieje przenieśli się do Halicza i Włodzimierza, fundując tam nowe klasztory. Z okresu działalności na Rusi Czerwonej, a zwłaszcza konieczności jej opuszczenia w wyniku najazdu Tatarów (1240‒1241), zachowały się liczne legendy o Jackowych cudach, dokonywanych wśród miejscowej ludności. Z tego okresu pochodzi też najbardziej znana legenda związana z Jackiem: gdy, uciekając z Kijowa, zabrał ze sobą Najświętszy Sakrament, aby uchronić go przed zniewagą, miał usłyszeć „głos idący z figury Matki Bożej: Jacku, zabierasz Syna, a zostawiasz Matkę? Kiedy zaś święty dał do zrozumienia, że figury nie udźwignie, Matka Boża miała go zapewnić, że nie będzie taką ciężką […]”. W ten sposób do Jacka już na stałe przylgnęły symbole zw. z Eucharystią i Maryją.
Od roku 1230 Jacek z towarzyszami podjęli dzieło misji wśród Prusów. W tym czasie (około dziesięciu lat) założono klasztory w Płocku, Chełmie i Gdańsku. Pracę utrudniały walki Krzyżaków, książąt polskich i Świętopełka z Prusami o ich ziemię. Po ustaniu działań wojennych dominikanie przyczynili się do ustanowienia tam diecezji. Do Krakowa Jacek powrócił w roku 1243. Posługiwał jako kaznodzieja na Skałce i Wawelu. Odwiedzał też podkrakowskie wsie, gdzie przepowiadał słowo Boże i modlił się wraz z ludźmi.
Zmarł 15 sierpnia 1257 roku w Krakowie. Jego relikwie spoczywają w kościele św. Trójcy w Krakowie. Wspomnienie liturgiczne dominikanina przypada 17 sierpnia. Jak pisała kiedyś J. Syrek: „Jego prawdziwa historia przeplata się dzisiaj z licznymi legendami. I można naprawdę stworzyć super barwną biografię! Ale sam św. Jacek chował się za życia w cieniu Pana Boga. Priorytetem dla niego było przemierzanie świata na piechotę, bez grosza przy duszy i porywanie ludzi siłą wiary oraz siłą głoszonego Słowa”.
Patronuje, oprócz naszej Księgarni, m.in. archidiecezji katowickiej i diecezji opolskiej.
Informacje na temat polskiego świętego i jego życia znajdują się m.in. w dwóch źródłach powstałych już w XIII w., które istnieją do dzisiaj. Chodzi o oficjalne dokumenty prawne, których tematyka jest zupełnie inna, jednak w ich treści wymieniany jest właśnie Jacek Odrowąż. Z kolei o nim samym najwięcej wiadomości dostarcza publikacja zatytułowana „De vita miraculis sancti Jacchonis”, którą stworzył służący w dominikańskim kościele pw. Świętej Trójcy lektor Stanisław. Informacje, jakie zostawił biograf Jacka, obejmują przede wszystkim wykaz cudów będących udziałem polskiego świętego, a nie jego sylwetkę. Dzieło powstało z myślą o kanonizacji Odrowąża, a opisane w nim historie i sytuacje bazują na relacjach osób mających kontakt z historycznym patronem Polski.W kolejnych wiekach pojawiały się następne publikacje pokazujące, jakie życie prowadził i jakich cudów dokonał. Wśród nich znajdują się m.in. dzieła tak zasłużonych dla historii rodzimej literatury i kultury autorów jak Jan Długosz czy Piotr Skarga. Polski święty JacekOdrowąż z inicjatywy króla Polski Jana III Sobieskiego w 1686 r. został ogłoszony patronem ówczesnej Rzeczypospolitej składającej się z Korony Królestwa Polskiego i Wielkiego Księstwa Litewskiego, które wspólnie stworzyły unię dwóch państw. Tę godność kaznodzieja i misjonarz dzieli wraz ze Stanisławem Kostką. Ponadto święty Jacek Odrowąż został uznany za patrona archidiecezji śląskiej, katowickiej, opolskiej i wołyńskiej.
Opracowano m.in. na podstawie prac: B. Szczykały, J. A. Spieża OP.
